فهرست
تاریخچه پست:
پیشنهاد
ایجاد پست مالی و ارائه خدمات مالی با بکارگیری شبکة وسیع‌پستی، در تاریخ
17/12/1362 از سوی وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات به هیئت وزیران صورت
گرفت و به موجب تصویب نامه شماره 35660 مورخ 21/8/1365، وزارت ارتباطات و
فناوری اطلاعات موظف گردید تا سرویس «پست مالی» را با تدارکات مقدمات آن پس
از تهیه آیین‌نامه اجرائی مربوط و هماهنگی بانک مرکزی ایجاد کند. این
مصوبه که شالوده کلی فعالیتهای پست مالی را تشکیل میدهد، به وزارت
ارتباطات و فناوری اطلاعات این امکان را داد تا پست مالی را در مرحله اول
به منظور نقل و انتقال پول به موازات سیستم بانکی کشور و در مراحل بعدی با
هدف جذب سرمایه‌های مردم در سیستم پس‌انداز پستی ایجاد کند در ادامه با
تشکیل «پست» در سال 1374 به موجب تبصره 3 ماده 6 اساسنامه آن، وظایف پست
مالی از شرکت پست جمهوری اسلامی ایران منفک و به پست منتقل گردید.
خدمات
پست مالی در ایران با ارائه قرارنامة حواله‌ها و بروات پستی شروع شد که
دارای مقاطع زمانی متعدد و جدا از هم میباشد. از آ‹ جمله میتوان به
قرارنامه حواله‌های پستی ایران و فرانسه در 21 فروردین ماه 1363، قرارنامه
حواله پستی ایران و تونس در 20 دیماه 1268، قرارداد مبادله بروات پستی با
هندوستان در دی ماه 1299 و قرارداد مبادله بروات پستی با بین‌النهرین در
مهرماه 1333 اشاره نمود.
طی
سالهای 1335 الی 1341 نیز در باجه‌های پست، بروات پستی با سقف 5000 ریال
برای هر برات ارائه می‌شد. در سال 1362 گروهی از کارشناسان پستی مامور
تحقیق در مورد راه‌اندازی مجدد خدمات پست مالی شدند ک پس از بررسی‌ها و
مطالعات انجام شده، طرح اولیه حواله‌های پستی و آیین‌نامه‌های مربوط به آن
تهیه و پس از تصویب هیئت وزیران در سال 1365، از بهمن ماه سال 1366 به اجرا
گذاشته شد. همچنین به موجب بند (4) ماده (4) قانون تشکیل شرکت پست جمهوری
اسلامی ایران مصوب آذرماه 1366، ایجاد و گسترش خدمات پست مالی بویژه در
مناطق روستایی پس از هماهنگی با بانک مرکزی از جمله وظایف شرکت پست تعیین و
این وظیفه بر عهده «پست مالی» محول گردید. قانون تاسیس پست بر اساس لایحه
شماره 9570 مورخ 27/6/1373 هیئت محترم دولت در جلسه علنی روز سه‌شنبه مورخ
21/6/1374 مجلس شورای اسلامی تصویب و در تاریخ 29/6/1374 به تایید شورای
محترم نگهبان رسید.
سپس طی
نامه شماره 4312 ق مورخ 9/7/1374 به هیئت محترم دولت برای اجراء ابلاغ شد و
بصورت شرکت سهامی دولتی شخصیت حقوقی با استقلال مالی و اداری زیر نظر
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات با رعایت قوانین و مقررات اتحادیه پستی
جهانی «UPU» فعالیت خود را در سرتاسر کشور آغاز کرد. (تا قبل از تاریخ
1/10/1375 خدمات پست به صورت محدود در قالب پست مالی و تحت نظر شرکت پست
ارائه می‌شد.) پست به موجب مجوز شورای محترم پول و اعتبار از تاریخ 2/3/83
به عنوان یک بانک دولتی به رسمیت شناخته شده است و افتخار دارد که طی این
مدت کوتاه از زمان تاسیس خود با افتتاح صدها شعبه، دفتر و مرکز در سطح
کشور و ارائه انواع خدمات پولی و بانکی توانسته است در عرصه بانکداری به
وظایف خود عمل کند.
خدماتی که در حیطه اختیارات پست قراردارد طبق ماده 7 اساسنامه به قرار زیر است:
خدمات مربوط به حواله‌های داخلی و بین‌المللی
افتتاح و انجام خدمات مربوط به حساب اندخته با سود روزشمار
افتتاح
و انجام خدمات مربوط به حساب جاری (قبول وجوه و چکهای مردم در حسابهای
دیداری و پرداخت بدهی‌ها مالیاتی و صورتحسابهای آب، برق، گاز، تلفن و سایر
خدمات مشابه.)
توزیع کالا و و اریز وجوه آن به حساب صاحب کالا
پرداخت حقوق شاغلان و مستمری بگیران در محل کار یا سکونت آنان
انجام خدمات مربوط به کارتهای اعتباری
انجام خدمات مربوط به کارتهای اعتباری
انجام خدمات در زمینه‌های پولی و مالی (ریالی و ارزی) و سرمایه‌گذاری
انجام
خدمات و اسطه‌ای از جمله نمایندگی در دریافت عوارض، مالیاتها و جرایم از
طرف دستگاههای ذیربط، ثبت نام داوطلبان کنکور سراسری دانشگاهها و ...
ضرورت شکل‌گیری پست:
در
قانون برنامه اول توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی جمهوری اسلامی ایران
(1372-1368) سیاست دولت در خصوص نحوه ارائه خدمات دستگاههای دولتی بر اصل
«حذف مراجعه حضوری ارباب رجوع به مراجع قانونی» و انجام امور مربوط از طریق
مکاتبه پستی استوار شد. تحقیق اهداف مزبور و اقتضای نیاز بسیاری از
سازمانهای دولتی به خدمات مالی از قبیل دریافت جرایم رانندگی، دریافت عوارض
شهرداری، وصول مالیاتها، دریافت وجوه مربوط به قبوض آب، برق، تلفن و ...
ایجاب می‌کرد تا یک سازمان مجهز به امکانات مناسب بوجود آید. علاوه بر آن
واقعیتهای اقتصادی کشور حاکی از آن است که منابع مالی موجود کشور به طور
کامل و اصولی به سمت بخشهایی که نیازمند آن هستند، جمع‌آوری بسیج و هدایت
نگردیده است. این در حالی است که بازار پول و سرمایه ایران بازاری فعال و
پویا نیست و کشور ما از امکانات بالقوه پولی بسیار بالایی برخوردار است.
در
واقع نظام بانکی علیرغم انحصار مطلق ک طی سالهای پس از پیروزی انقلاب
اسلامی از آن برخوردار بوده، تنها توانسته است درصد کمی از سرمایه‌های
سرگردان کشور را جذب کند. و بخش عمده آن، به بازارهای پولی و مالی غیر رسمی
که عمدتاً صرف فعالیتهای غیر تولیدی میشود روی آورده است. از طرفی رشد
شبکه بانکی از تناسب قابل قبولی در مقایسه با رشد جمعیت کشور برخوردار نیست
و در نتیجه کمبود واحدهای بانکی از یک طرف و افزایش حجم نقدینگی و رشد
جمعیت از طرف دیگر، باعث شده تا ارائه خدمات پولی و مالی در بانکها همواره
با ازدحام مشتریان در جلوی باجه‌ها، اتلاف وقت، ایجاد تنش‌های عصبی و
ناراحتی‌های روحی و نهایتاً نارضایتی عمومی مراجعان همراه باشد.
افزودن
بر تمامی عوامل یاد شده، عدم برخورداری نظام بانکی از توزیع مطلوب
جغرافیایی شعب باعث گردید تا ارائه خدمات پولی و مالی در بسیاری از مناطق و
بخصوص در مناطق روستایی برای آنها از توجیهات کافی برخوردار نباشد. مجموعه
این عوامل موجب شد تا با استفاده از شبکه وسیع پستی و مخابراتی و توزیع
جغرافیایی گسترده امکانات مزبور تا دورترین نقاط کشور، بتواند، قدمهای
بلندی در راه گسترش و توسعه کشور بردارد. لذا پس از مطالعات انجام شده پست
با هدف ارائه خدمات بانکی ساده و مطمئن به منظور ایجاد رفاه عمومی و
جمع‌آوری وجوه برای انتقال به مجاری اقتصادی و سرمایه‌گذاری در طرحهای
عمرانی کشور از دی ماه 1375 رسماً آغاز به فعالیت کرد.
خط مشی‌های اساسی و سیاستهای پست:
توسعه
خدمات مختلف (پستی – مالی) و افزایش انگیزه‌های جذب منابع از طریق فعال
نمودن حساب اندوخته پست با سود روزشمار و ایجاد تنوع در حسابهای سپرده
متناسب با خواست و سلیقه مشتری.
تبدیل شدن پست به عنوان بانک عمل ارتباطات و فناوری اطلاعات به منظور تجهیز و تخصیص منابع مالی وزارتخانه
راه‌اندازی حساب جیر و (چند منظوره) در بعد داخلی و بین المللی
بهره‌برداری از خدمات حواله‌های بین‌المللی به منظور تسهیل ورود ارز
تجمیع منابع مالی کوچک خانواده‌های روستایی و تجهیز آنها به منظور توسعه مناطق دور افتاده
ایجاد
شرایط لازم برای پرداخت حقوق مستمری کارکنان وزارتخانه‌ها، شرکتها و
سازمانهای دولتی و غیر دولتی از طریق خدمات پولی پرداخت حقوق – ایجاد
ارتباط بین مصرف کنندگان و تولید کنندگان و انجام خرید بر اساس سفارش
مشتری با استفاده از سرویس O.D (تحویل کالا در مقابل بها)
حضور موثر در بازارچه‌های مرزی، مناطق آزاد تجاری و ویژه به منظور تسریع و تسهیل در مبادلات پولی و ارزی
افزایش نقاط تماس در تمامی مناطق کشور به ویژه در روستاها به منظور گسترش خدمات رایج پست و ارائه خدمات جدید
اهداف پست:
براساس ماده واحده لایحه تاسیس پست، منظور از تاسیس آن دستیابی به اهداف زیر است:
1- گسترش خدمات «پست – مالی» در شهرها و روستاهای کشور
کمک به سیستم و ایجاد تسهیلات بانکی
تحیول در نظام اداری
بهبود حمل و نقل شهری
انجام نمایندگی در پرداخت و دریافت از طرف مردم و در نتیجه کاهش مسافرتهای شهری
حساب سپرده اندوخته احسان
حساب سپرده اندوخته
حساب سپرده سرمایه‌گذاری کوتاه مدت
سپرده سرمایه‌گذاری بلند مدت
حساب سپرده قرض‌الحسنه پس انداز
حساب جاری
پست کارت
پرداخت انواع تسهیلات
-
حواله داخلی
خدمات و فعالیتهای پست:
10- حوالی پستی بین الملل
11- سرویس قبولی و وصول چک
12- سرویس قبول و پرداخت حقوق
13- ارائه خدمات و سرویسهای پست توسط دفاتر خدمات ارتباطی
«اعتبارات»
تعریف اعتبارات :
اعتبار یا credit در معنای اعم کلمه حاکی از «اعتماد داشتن» و «اطمینان
کردن» است؛ لکن در معنای اخص بشکل اعطاء وام تظاهر میکند و بشکل وامی
درمیاید که یکنفر به دیگری میدهد و وام گیرنده تعهد میکند و بشکل وامی در
میاید که یکنفر به دیگری میدهد و وام گیرنده تعهد میکند که در آینده مبلغ
دریافتی را بپردازد. بعبارت دیگر کسی که اعتبار داشته باشد، میتواند سرمایة
مورد احتیاج خود را از شخص دیگری دریافت نماید و در مقابل آن تعهد کند که
مبلغ دریافتی را در آینده در موعد یا مواعدی که طبق قرارداد تعیین گردیده
است به صاحب آن برگرداند.
مهمترین
منبع پرداخت اعتبار، بانکها و مؤسسات اعتباری هستند. این مؤسسات واسطة
بین پس‌انداز کنندگان و ودرخواست‌‌کنندگان وام میباشند. و با استفاده از
سپرده‌های مشتریان خود به اعطاء اعتبار مبادرت مینمایند. بانکها از طریق
اعطاء اعتبار نه تنها به رفع احتیاج پولی مشتریان خود اقدام میکنند بلکه
سود قابل توجهی نیز از این بابت عاید آنها میگردد.
اهیمت اقتصادی اعتبار
در
هرجامعه اعطاء اعتبار از لحاظ اقتصادی حائز اهمیت فراوان میباشد، تا آنجا
که در دنیای امروز توسعة اقتصادی بدون دخالت وام ممکن نیست.
اکنون اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام گیرنده، از نظر وام دهنده و بالاخره اهمیت آن برای اقتصاد یک کشور مورد بررسی قرار میگیرد:
اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام گیرنده:
کسی
که برای انجام دادن کاری احتیاج به پول داشته باشد، میتواند مبلغ مورد
نیاز را بصورت وام از مؤسسة اعتباری یا شخصی که توانسته است قسمتی از
درآمد خود را پس‌انداز نماید، دریافت کند.
به
این ترتیب اهمیت اعتبار از نظر وام گیرنده در آن است که میتواند با استفاد
از سرمایه دیگران احتیاج مالی خود را در حال حاضر رفع نماید و در آینده
(که امید بهبود وضع مالی او میرود) بدهی خود را بدهد.
اعتبار،
بخصوص از لحاظ وام گیرنده‌ای که قصد دارد از وام دریافتی در امور تولیدی
استفاده کند، اهمیت قابل توجهی دارد. توضیح آنکه، وام گیرنده با اعتبار
دریافتی برنامه‌های تولیدی را به مرحلة اجراء درآورد و از این راه میزان
سود حاصل را افزایش دهد.
اهمیت اقتصادی اعتبار از نظر وام دهنده:
عملیات
اعتباری موجب میگردد که سرمایه‌ها از دست کسانی که شخصاً قادر به مشارکت
در کارهای تولیدی نیستند، خارجی میگردد و در اختیار آنان که از این
سرمایه‌ها در امور تولیدی استفاده مینمایند قرار گیرد. وامهای تولیدی
آنچنان سودی نصیب وام گیرنده میکند که وی میتواند قسمتی از این سود را
بعنوان بهرة سرمایه به وام دهنده تسلیم نماید. در مورد وامهای مصرفی نیز
چون رفع احتیاج فوری وام گیرنده بعمل آمده است، او حاضر است علاوه بر اصل
وام، مبلغی نیز بعنوان بهره به وام دهنده بپردازد. به این ترتیب اعطاء
اعتبار برای وام دهنده نیز مفید میباشد و او میتواند از این طریق از سرمایه
خود سودی تحصیل کند.
اهیمت اعتبار از نظر اقتصاد ملی:
با توجه به اهمیت اعتبار از نظر وام گیرنده و وام دهنده، مزایای آن برای اقتصاد یک کشور نیز آشکار میگردد.
عملیات
اعتباری موجب انتقال سرمایه از گروه غیر فعال به گروه فعال جامعه میگردد.
به این معنی که پرداخت اعتبار باعث میگردد که سرمایة آنان که در امور
تولیدی دخالتی ندارد، در اختیار کسانی که برای انجام دادن برنامه‌های
اقتصادی به سرمایه احتیاج دارند، قرار گیرد.
اجرای
برنامه‌های اقتصادی و افزایش میزان تولید یک کشور احتیاج به سرمایه‌های
گزافی دارد که تهیه آن همیشه به تنهائی بوسیله تولید کننده یا تولید
کنندگان ممکن نمیباشد و باید از سرمایة دیگران بصور دریافت وام کمک گرفته
شود. اعتبارات بانکی، به تولید کنندگان اجازه میدهد با ایجاد واحد تولیدی
جدید یا بالابردن حجم تولیدی موجود به توسعة اقتصادی یک کشور کمک نمایند و
کالای مورد نیاز مصرف کنندگان را در اختیار آنان قرار دهند.
انواع اعتبار
الف: انواع اعتبار از لحاظ نوع مصرف: با توجه به نوع مصرف اعتبار دریافت شده به شرح زیر تقسیم کرد:
1- اعتبار تولیدی
2- اعتبار مصرفی
اعتبار تولیدی: آن
است که از اعتبار دریافت شده بمنظور اجرای برنامه‌های اقتصادی و افزایش
میزان تولید استفاده گردد. اعتبار تولیدی ممکن است به مصرف تهیة سرمایه
ثابت موسسات تولیدی برسد یا برای تأمین سرمایه جاری اینگونه مؤسسات مورد
استفاده قرار گیرد.
اعتبار مصرفی: برعکس بخاطر رفع احتیاجات شخص و انجام یافتن اموری که جنبة تولیدی ندارد دریافت میشود.
ب: انواع اعتبار از لحاظ نوع وثیقه: از این نظر میتوان اعتبار را به دو نوع تقسیم کرد:
اعتبار شخصی
اعتبار پوشیده یا عینی
اعتبار شخصی: برای
اعطاء اعتبار شخصی بانکه یا تقاضای وثیقه نمی‌نمایند و در اینصورت حس
شهرت و معروفیت تقاضا کنندة اعتبار وثیقه آنرا تشکیل میدهد و بانک در قبال
دریافت سفته از مشتری، اعتبار لازم را در اختیار او میگذارد؛ یا اینکه بانک
بضمانت شخص دیگری که اعتبارش نزد بانک مسلم است، حاضر میگردد بمشتری خود
اعتبار دهد. ضمانت نامه باید کتبی باشد و در صورتیکه گیرنده اعتبار در موعد
مقرر اقدام بپرداخت طلب بانک ننماید، بانک بضامن دریافت کنندة اعتبار
مراجعه خواهد نمود.
اعتبار پوشیده یا عینی: عبارت از این است که بانک برای پرداخت اعتبار از مشتری خود تقاضای وثیقه مینماید. این وثیقه ممکن است عبارت باشد از:
کالا:
برای پرداخت اعتبار بوثیقة کالا، ممکن است اعتبار در برابر کالای موجود در
انبارهای بانک یا در مقابل کالاهایئ که در انبارهای بانک یا در مقابل
کالاهائی ک در انبارهای مشتریان بانک نگهداری میگردد پرداخت شود. همچنین
ممکن است اعتبار در برابر کالائی که حمل گردیده و اسناد حمل آن تسلیم بانک
گردیده است اعطاء گردد.
اوراق بهادار
اموال غیر منقول
حقوق مکتسبه و مطالبات از دیگران
ج: انواع اعتبارات از لحاظ مدت: با توجه به مدت زمانی که طی آن مشتری مجاز است از اعتبار استفاده نماید؛ سه نوع اعتبار زیر قابل تشخیص است:
اعتبار کوتاه مدت.
اعتبار میان مدت
اعتبار بلند مدت
د: انواع اعتبار از لحاظ مبلغ اعتبار: بانکها معمولاً از نظر مبلغ، سه نوع اعتبار در اختیار مشتریان خود قرار میدهند:
اعتبار با مبلغ کم
اعتبار با مبلغ متوسط
اعتبار با مبلغ زیاد
ه : انواع اعتبار از لحاظ گیرندة وام: از این نظر میتوان اعتبار بانکی را به شرح زیر تقسیم کرد:
اعتبار کشاورزی
اعتبار صنعتی
اعتبار بازرگانی
اعتبار پیشه‌وری
همچنین
از این لحاظ ممکن است اعتبار خصوصی یا عمومی باشد. اگر دریافت کنندة
اعتبار شخص یا مؤسسه خصوصی باشد، اعتبار اعطاء شده خصوصی است ولی اگر
دریافت کنندة اعتبار دولت یا یکی از مؤسسات دولتی یا موسسه وابسته به دولت
باشد در این صورت اعتبار عمومی است.
اعتبار
نوع اول بوسیلة کشاورزان و اعتبار نوع دوم از طرف صاحبان صنایع دریافت
میگردد و اعتبار نوع سوم و چهارم به ترتیب در اختیار بازرگانان و پیشه وران
گذارده میشود.
و: انواع اعتبار از لحاظ محل سکونت اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده:
با توجه به محل سکونت اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده، اعتبارات بانکی به انواع زیر تقسیم شده است:
اعتبار خارجی.
اعتبار داخلی.
در
صورتی که وام گیرنده و وام دهنده در دو کشور زندگی نمایند، اعتباری که
بوسیله اعتبار دهنده در اختیار گیرندة اعتبار گذارده میشود، اعتبار خارجی نامیده میشود هرگاه اعتبار دهنده و اعتبار گیرنده هر دو در یک کشور زندگی کنند، اعتبار اعطاء شده، اعتبار داخلی نام دارد.
تعداد صفحات:70
